Ruimtelijke ordening in een veranderend klimaat

Meer dan ooit moeten we over de ruimtelijke toekomst van Nederland nadenken. Want in ons dichtbevolkte land strijden de ruimteclaims om voorrang; van wonen tot wind, van landbouw tot waterbeheer. De toekomst dient zich aan, maar de koers is onzeker. Wat we wél zeker weten is dat we kennis over ruimtelijke ordening moeten verbinden met kennis over het biofysisch systeem. In deze interdisciplinaire cursus leer je hier meer over met toonaangevende experts en ontwikkelen we inzichten voor je eigen werkpraktijk.

Zowel het waterbeheer als de ruimtelijke ordening staan onder druk. Het klimaat verandert, met meer pieken en bovendien een zeespiegel die blijft stijgen. Zoals docent van deze cursus Marjolijn Haasnoot stelt: “Het is niet de vraag hoeveel de zeespiegel gaat stijgen maar hoe snel dat gaat, en hoeveel tijd we hebben om ons erop voor te bereiden.” Dat betekent mogelijk nogal wat voor de inrichting van ons land; waar gaan we woningen bouwen en wat te doen met grootschalige infrastructuur? De keuzes die we nu maken zijn in belangrijke mate onomkeerbaar en we zouden rekening moeten houden met de ontwikkeling van ons biofysisch systeem tot 2100 en daar voorbij. En de biofysische puzzel gaat verder dan zeespiegelstijging: het gaat bijvoorbeeld ook om de omgang met extreem weer, biodiversiteit en bodemdaling. Ingewikkeld daarbij is dat de ruimtelijke ordening al zeker twee decennia zoekende is. In 2022 werd weliswaar het ministerie voor VRO (her-)opgericht, maar dat leidt nog niet vanzelfsprekend tot een effectieve sturingsstrategie en een visie op de strategische keuzes die Nederland heeft te maken.

In deze cursus voor professionals bespreken we de state of the art van de kennis over de gevolgen van klimaatverandering alsmede de meeste recente inzichten over ruimtelijke ordening en laten die met elkaar in dialoog gaan. De deelnemers zullen hun kennisbasis op het snijvlak van beide thema’s verbreden en verdiepen, maar worden ook uitgedaagd om hun eigen werkpraktijk onder de loep te nemen.

Bestemd voor: professionals in het gebied van water en ruimte. Zoals ambtenaren bij waterschappen, gemeenten provincies en rijk, projectontwikkelaars, consultants bij adviesbureaus, ruimtelijk ontwerpers, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten.

Toelatingseisen: De cursus vereist geen specifieke vooropleiding, maar er wordt uitgegaan van een HBO/WO werk- en denkniveau en affiniteit met en expertise in het ruimtelijk- en/of waterdomein.

Na het volgen van ruimtelijke ordening in een veranderend klimaat :

• inzicht in het biofysisch en institutionele systeem dat de Nederlandse ruimtelijke orde karakteriseert;

• een overzicht van de oplossingsrichtingen naar de (lange termijn) toekomst;

• de vaardigheid om op het Nederlandse systeem van ruimtelijke ordening en waterbeheer te reflecteren, in het bijzonder vanuit een lange termijn- en cultureel perspectief;

• inzicht in de implicaties van de inhoud van de cursus voor de eigen werkpraktijk.

Dag 1: Kennismaking, langetermijndenken en het watersysteem

Dr. Marjolijn Haasnoot en Dr. Peter Pelzer

In deze bijeenkomst leren de deelnemers elkaar kennen: inhoudelijk en als professionals. Daarnaast gaan we in op het ‘waarom’ van de cursus, door het begrip langetermijndenken samen te verdiepen. Dit krijgt substantie door met Marjolijn Haasnoot op een cruciale dimensie van dat langetermijndenken in te gaan: het globale en het Nederlandse eco- en watersysteem. Wat is de state of the art in de wetenschap (IPCC) over CO2-uitstoot, zeespiegelstijging en andere inzichten over klimaatverandering? En wat zijn de eigenschappen en dynamieken van de Nederlandse delta? En hoe houden we de oplossingsruimte voor de toekomst zo open mogelijk?

Dag 2: Het systeem ruimtelijke ordening

Prof. Dr. Edwin Buitelaar

In deze bijeenkomst doorgronden we het systeem van de ruimtelijke ordening. We doen dit door het begrip ‘instituties’ – de regels van het spel. Op welke geschiedenis bouwen we voort en waar staan we nu? En wat betekent dat voor de sociale en biofysische uitdagingen waar we voor staan? Na een meer fundamentele introductie gebaseerd op het recht en de filosofie, vertalen we dit naar de concrete praktijk van de ruimtelijke ordening. Hoe zijn de regels van het spel gestold in bestemmingsplannen, grondexploitaties, procedures en wetgeving?

Dag 3: Oplossingen

Prof. Dr. Edwin Buitelaar en Dr. Marjolijn Haasnoot

Welke ruimtelijke toekomst is wenselijk, en hoe komen we daar? Deltares heeft vier adaptatiestrategieën ontwikkeld voor de omgang met een veranderend klimaat. We doorgronden deze en bespreken de implicaties met elkaar. Maar dat is niet genoeg; de ruimtelijke ordening heeft misschien wel behoefte aan een nieuw ‘onderwaterscherm’, nieuwe regels van het spel. Hoe gaan we om met grond, met belastingen en gebiedsontwikkeling? In deze sessie verkennen we de contouren van een nieuw systeem en verbinden dat aan een veranderend klimaat. Kunnen we komen tot een bredere oplossingruimte?

Dag 4: Stedelijke klimaatadaptatie

Dr. Marjolijn Haasnoot en Dr. Peter Pelzer In deze sessie gaan we in oplossingen voor klimaatadaptatie in stad. We delen en wegen een aantal best practices van over de hele wereld en gaan in op de randvoorwaarden om hier te komen. En deelnemers die in een stedelijke context werken worden van harte uitgenodigd hun eigen best practices in te brengen.

Dag 5: Zelfwerkdag

Op deze dag is er een bijeenkomst, maar werken de deelnemers samen aan hun opdracht, thuis of op een zelf gekozen locatie. De docenten zijn digitaal beschikbaar voor feedback.

Dag 6: Naar de eigen werkpraktijk en de toekomst

Dr. Peter Pelzer

In deze laatste bijeenkomst brengen we de verschillende lijnen bij elkaar. De deelnemers aan de cursus presenteren de opdracht waar ze aan gewerkt hebben. We trekken samen conclusies op basis van de verschillende expertises die in de cursus voorbij zijn gekomen. Vervolgens verbinden we deze implicaties met de werkpraktijk van de deelnemers; hoe kun je de inzichten van de cursus toepassen?

• Prijs: 1800 euro inclusief lunch.
• Betaalmogelijkheden: directe betaling of factuur
• Aan deze cursus kunnen maximaal 24 cursisten deelnemen. Plaatsing gaat op volgorde van aanmelding.
• Annuleringsbeleid: volgens algemene voorwaarden UU
• Na afloop van de cursus ontvang je een bewijs van deelname