Geografisch redeneren in complexe samenhangen

  • LocatieUtrecht
  • StartmomentDatum volgt nog
  • VoertaalNederlands
  • OnderwijsvormOp locatie
  • Prijs€350

Geografisch leren redeneren vraagt oefening. Om docenten een handvat te bieden is een geografisch redeneermodel ontworpen. Handig bij het ontwerpen én nabespreken van een opdracht.

Het aardrijkskundeonderwijs wil leerlingen voorzien van krachtige kennis om als burger te kunnen participeren in het maatschappelijk debat over ruimtelijke vraagstukken. Dit vergt dat ze een geografische redenering kunnen opzetten. Ze moeten dit ook laten zien tijdens het eindexamen. Gestuurd door geografische vragen moeten ze met behulp van bronnen en geografische werkwijzen een ruimtelijk vraagstuk analyseren en zo komen tot een waardeoordeel, de oplossing van een probleem of een gewenst scenario. Hiermee wordt nadrukkelijk een beroep gedaan op de hogere denkvaardigheden analyseren, evalueren en creëren.

Over Geografisch redeneren in complexe samenhangen

Deze cursus is bedoeld voor middelbare school docenten Aardrijkskunde die willen leren hoe ze complexe opdrachten kunnen integreren in hun lessen.

Geografisch redeneren helpt de wereld vanuit een ruimtelijk perspectief te begrijpen. Deze cursus wil leren hoe je geografisch redeneren in complexe samenhangen kan verwerken in leeropdrachten. Daarbij focust de cursus enerzijds op het ontwerpen van de complexe opdrachten en anderzijds leert de deelnemer het leren van leerlingen in complexe opdrachten te herkennen.

Bijscholing: Krachtige kennis door complexe opdrachten

Eén van de doelstellingen van goed aardrijkskundeonderwijs is geografisch kunnen redeneren. In werkgroepen van vakdidactici en docenten ontdekten we dat geografisch redeneren wel aan bod komt in Nederlandse schoolboeken en examens, maar dat dit vaak niet gebeurt in complexe samenhangen. De inzet van complexe opdrachten is echter noodzakelijk voor het ontwikkelen van krachtige kennis en het oordeelsvermogen en nadenken over mogelijke oplossingen, waardeoordelen en/of gewenste scenario’s te bevorderen.

Het werken met en ontwikkelen van complexe opdrachten is niet eenvoudig. Na een aantal tests bleek de aanpak van zogenaamde “leeropdrachten” met zeven lesfasen veelbelovend (Hoffmann, 2021). In deze aanpak gaan leerlingen aan de hand van een spannende onderzoeksvraag en divers bronmateriaal aan de slag met complexe opdrachten. Geleidelijk aan leren leerlingen dan met grotere hoeveelheden informatie om te gaan. Centraal bij zo’n opdracht staat een complex leerproduct (bijvoorbeeld een filmscenario, een voorlichtingsfolder), waarin een vraagstelling moet worden beantwoord. Er is altijd ruimte voor de stem van de leerling (wat heeft dit thema met mij te maken?) en een transfer, bijvoorbeeld naar andere thema’s.

In deze bijscholing willen we met collega’s gezamenlijk de aanpak van leeropdrachten verkennen, bestaande opdrachten uitvoeren en ervaringen uitwisselen, en zelf zo’n leeropdracht ontwikkelen. Hiervoor zijn er drie face-to-face bijeenkomsten en één online bijeenkomst gepland.

De deelnemers leren

  • hoe ze een geografisch redeneermodel kunnen verwerken in hun onderwijs;
  • hoe complexe opdrachten het geografisch redeneren ondersteunen;
  • het leren van leerlingen in complexe opdrachten te herkennen;
  • zelf complexe opdrachten te ontwerpen;
  • gebruik te maken van verschillende fases bij de inzet van complexe leeropdrachten in de les.

De cursus is gericht op het ontwikkelen van redeneeropdrachten in complexe samenhangen. Samen verkennen we de aanpak van zulke opdrachten, voeren we bestaande opdrachten uit, wisselen we ervaringen uit en wordt er een eigen redeneeropdracht ontwikkeld.

Bijeenkomst 1 - 21 november 2024

Het idee van geografisch redeneren in complexe samenhangen en leeropdrachten met hun achterliggende ontwerpprincipes (Hoffmann, 2021) wordt geïntroduceerd. Vervolgens worden al ontwikkelde opdrachten voorgesteld, met als bedoeling bij de volgende bijeenkomst één opdracht te hebben uitgevoerd in de eigen lespraktijk. Ten slotte wordt in kleine groepen een begin gemaakt met het brainstormen over het opzetten van een eigen opdracht (thema, mogelijk materiaal en doelgroep).

Bijeenkomst 2 - 23 januari 2025

In de eerste helft van de bijeenkomst worden ervaringen met de uitgevoerde bestaande opdrachten met elkaar gedeeld. In de tweede helft wordt in kleine groepen aan de hand van ontwerpprincipes en het redeneerschema over complexe geografische samenhangen gewerkt, waarbij in hoofdlijnen een opzet wordt gemaakt voor het eigen lesontwerp. Praktische handvatten worden aangereikt en ideeën met elkaar uitgewisseld. De bedoeling is dat iedereen de zelfgemaakte opdracht tussen eind februari en eind mei uitvoert.

Bijeenkomst 3 - 13 maart 2025 (Online)

Tijdens deze bijeenkomst worden de ontworpen leeropdrachten besproken en is er gelegenheid vragen te stellen en gezamenlijke tips te delen.

Bijeenkomst 4 - 19 juni 2025

Centraal staat hier het presenteren van de gemaakte opdrachten en het uitwisselen van ervaringen. De verbeterde, aangepaste opdrachten worden met elkaar gedeeld. Aan het einde van de cursus zal iedere deelnemer, afhankelijk van het aantal deelnemers, over een omvangrijke voorraad aan complexe opdrachten beschikken.

Data van geografisch redeneren in complexe samenhangen

Bijeenkomst

Datum

Tijd

Locatie

1

21 november 2024

14:00 - 17:00

Utrecht

2

23 januari 2025

14:00 - 17:00

Utrecht

3

13 maart 2025

14:00 - 17:00

Online

4

19 juni 2025

14:00 - 17:00

Utrecht

Docent

Uwe Krause

Uwe Krause
  • Uwe Krause is lerarenopleider aardrijkskunde bij Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Hij promoveert aan Utrecht University over de invloed van curriculum contexten op de inzet van opdrachten gericht op hogere orde denkvaardigheden. Daarnaast is hij vele jaren via verschillende projecten betrokken bij Europese waardeneducatie (www.atlasofeuropeanvalues.eu) en duurzaamheidseducatie.

Docent

Ilona Wevers

Ilona Wevers
  • Ilona Wevers is docent aardrijkskunde bij de Nassau in Breda. Zij heeft deelgenomen aan de werkgroep vanuit Fontys Lerarenopleiding Tilburg die geografisch redeneren in complexe samenhangen wil bevorderen. Daarnaast heeft zij ervaring in het ontwerpen van een krachtig curriculum, waarin veel aandacht is voor hogere denkvaardigheden.

Docent

Dr. Jan Karkdijk

Dr. Jan Karkdijk
  • Jan Karkdijk is docent aardrijkskunde op het Calvijn College in Goes. Hij promoveerde op het geografisch relateren van leerlingen bij het uitwerken van een mysterie.

Docent:

Prof. Dr. Tine Beneker

Prof. Dr. Tine Beneker
  • Tine Béneker is hoogleraar Geografie & Educatie aan de Universiteit Utrecht. Zij is geïnteresseerd in de wijzen waarop geografisch denken en redeneren in het aardrijkskundeonderwijs kan worden versterkt. Ze schrijft over de rol van aardrijkskundeonderwijs en aardrijkskundige (krachtige) kennis in de scholing van jonge mensen.

Voor meer informatie:

Onderwijs voor Professionals (Geowetenschappen)