Cursus sociale veiligheid voor leidinggevenden

Hoe kun jij als leidinggevende actief bouwen aan een veilige werkomgeving? Daar ga je in deze cursus uitgebreid mee aan de slag. Dankzij inzichten uit wetenschappelijk onderzoek leer je risico’s herkennen. Vervolgens leer je ook hoe je - via het toepassen van praktische tools - de veiligheid versterkt. Zo weet je voortaan hoe je lastige situaties omtrent sociale veiligheid effectief aanpakt.

Tijdens de cursus werk je onder andere aan je eigen casussen. Je krijgt begeleiding en feedback op het toepassen van geleerde strategieën in jouw team. Dankzij de opzet van de cursus word je onderdeel van een actieve community van professionals die zich allemaal met dit onderwerp bezig houden. Door deel uit te maken van deze actieve community kun je ervaringen delen, naar terugkomdagen komen en bijdragen aan onderzoek. Zo blijf je leren en jezelf ontwikkelen.

Jij hebt als leidinggevende direct invloed op de veiligheid en sfeer in je team. Maar wat doe je als spanningen oplopen, medewerkers zich terugtrekken of je signalen krijgt dat het schuurt? Het is lastig om te weten wat echt werkt en wat juist een averechts effect kan hebben. Daarop ga je in deze cursus aan de slag met:

• De wetenschap achter sociale veiligheid: door deelname leer je werken met het wetenschappelijke model voor sociale veiligheid. Je leert ook hoe je dit kan vertalen naar je eigen werkomgeving.
• Het begrijpelijk uitleggen van sociale veiligheid: dankzij de kennis die je opdoet, kun je jouw collega’s beter inzicht geven in de wetenschappelijk bewezen risico’s en beschermende factoren van sociale veiligheid.
• Het aandragen van effectieve interventies: omdat je theoretische en praktische kennis opdoet, weet je voortaan welke acties, interventies en initiatieven sociale veiligheid bevorderen en kun je deze overtuigend aan je collega’s uitleggen.
• Het inzetten van praktische tools: je kunt direct toepasbare tools inzetten om een sociaal veilige werkomgeving te creëren in je eigen team.

Deze cursus is ontwikkeld voor leidinggevenden, begeleiders en coördinatoren die minstens drie medewerkers begeleiden. Daardoor heb je een team waarin je de tools uit deze cursus kunt toepassen. Het maakt niet uit in welke sector je werkzaam bent. Wel is het belangrijk dat je bereid bent om kritisch te reflecteren op je eigen gedrag.

Deze cursus Sociale veiligheid voor leidinggevenden begint voor iedereen met een persoonlijk intakegesprek. Zo weten we wat er bij alle deelnemers leeft. Daarna zijn er 3 middagbijeenkomsten van 4 uur. Tussen deze bijeenkomsten zit steeds 4 weken tijd. We organiseren ook ieder jaar een terugkomdag.

Tijdens deze cursus:

• Breid je je kennis en vaardigheden uit: je leert hoe je de sociale veiligheid binnen jouw team en binnen jullie organisatie stimuleert.
• Leer je werken met praktische tools: je gaat meteen aan de slag met het toepassen van de geleerde theorie en vaardigheden. Al tijdens deelname ben je dus bezig om de werksfeer in jouw team te verbeteren.
• Word je begeleid bij implementatie: onder deskundige begeleiding oefen en verfijn je jouw aanpak.
• Leer je van elkaar: dankzij deelname ga je onderdeel uitmaken van een actieve leergemeenschap die bestaat uit leidinggevenden en experts met wie je inzichten en uitdagingen deelt.

De 3 middagbijeenkomsten duren steeds 4 uur en vinden plaats om de 4 weken. Als voorbereidingstijd kun je zo’n 3 tot 4 uur per bijeenkomst aanhouden. Daarvoor ontvang je relevante wetenschappelijke literatuur en geschreven feedback op je eigen casus. Bovendien is er jaarlijks een terugkomdag waar je je kennis bijspijkert en met andere professionals kunt sparren over het onderwerp sociale veiligheid.

Tijdens de 3 bijeenkomsten komen de volgende onderwerpen aan bod:

• Duurzame implementatie.
• Effectieve communicatie.
• Maatregelen en initiatieven om sociale veiligheid te bevorderen.
• Risico- en beschermende factoren.
• Structuur, cultuur en systeem rondom sociale veiligheid. -Verschillende niveaus van sociale veiligheid: organisatie, team en individu.
• Zorgstructuur van een organisatie.

De bijeenkomsten zijn als volgt ingedeeld:

Tijdens iedere bijeenkomst houdt een expert op het gebied van sociale veiligheid een interessante lezing. Deze experts zijn op de hoogte van de laatste kennis rondom sociale veiligheid en kennen de praktijk. Daardoor kunnen ze goed aansluiten bij jouw werksituatie. Naast de bijeenkomsten werk je aan je eigen casus, waardoor je al tijdens deelname efficiënt bezig bent met jouw actualiteit.

Locatie

De bijeenkomsten vinden plaats op een goed bereikbare locatie in de Utrechtse binnenstad. De exacte locatie volgt later.

De docenten die vanuit de Universiteit Utrecht onderwijs voor professionals verzorgen, zijn inhoudelijk sterk onderlegd en actief betrokken bij relevant, actueel onderzoek binnen hun vakgebied. Ze combineren academische diepgang met een scherp inzicht in de praktijk, waardoor ze de leefwereld van deelnemers goed begrijpen.

De uitstekende didactische vaardigheden van onze docenten zijn specifiek afgestemd op hoe professionals leren: praktijkgericht, interactief en toepasbaar. Bovendien hechten zij veel waarde aan samenwerking en creëren zij een leeromgeving waarin dialoog, kennisuitwisseling en co-creatie centraal staan.

De lezingen worden gegeven door ervaren docenten van de afdeling Organisatiegedrag en Sociale, Gezondheids- en Organisatiepsychologie van de Universiteit Utrecht.

Leuk dat je interesse hebt in de cursus Sociale veiligheid voor leidinggevenden. Je meldt je aan via een van de aanmeldbuttons. De kosten voor deze cursus zijn inclusief lunch en lesmateriaal. De uiterste inschrijfdatum voor deze cursus is 3 februari 2026.

Deze cursus is geschikt voor professionals met hbo/wo werk- en denkniveau. Je hoeft geen specifieke vooropleiding te hebben. Wel is het belangrijk dat je minstens drie medewerkers begeleidt zodat je de tools uit deze cursus kunt toepassen. Het maakt niet uit in welke sector je werkzaam bent, als je maar bereid bent om kritisch te reflecteren op je eigen gedrag.

Na afloop van de cursus ontvang je een officieel certificaat als bewijs van deelname aan deze cursus.

Heb je nog vragen over de cursus? Kijk dan eerst of deze hieronder in de veelgestelde vragen lijst staat.

Staat je vraag er niet tussen? Neem dan contact op met Melissa Vink of Reine van der Wal via: masterclass-SV@uu.nl

Geschreven door Reine van der Wal, 2025

Sociale veiligheid is in. Gedragscodes, vertrouwenspersonen, meldpunten, trainingen, organisaties zijn er druk mee. Toch zien we keer op keer nieuwe incidenten in het nieuws, bij onder andere universiteiten, de publieke omroep, in de zorg, horeca, of de topsport.

Dat zijn geen incidenten in een vacuüm. Sociale veiligheid gaat over meer dan gedrag alleen. Het gaat over patronen, structuren en machtsverhoudingen waarin grensoverschrijdend gedrag kan ontstaan en in stand blijft. Toch reageren veel organisaties nog alsof het om individuele fouten gaat: een dader die verwijderd moet worden, een training die het oplost.

In mijn werk als wetenschapper zie ik hoe taai dit onderwerp is. In deze blog ga ik in op vijf fabels die ik steeds weer zie en leg ik uit waarom ze niet kloppen.

Fabel 1: “Hoe meer trainingen, hoe beter”

Pippi Langkous wilde ooit vier liter medicijn kopen, zonder te weten waarvoor. Het klinkt daadkrachtig, maar zonder diagnose weet je nooit of het werkt. Veel organisaties doen precies dat met sociale veiligheid: losse trainingen, een e-learning hier, een workshop daar. Maar of het werkt? Onderzoek van Bosma en collega’s (2025) laat zien dat zulke ‘hagelschotbenaderingen’ vaak ineffectief zijn, juist omdat ze niet zijn afgestemd op de context. Interventies hebben pas effect als ze meerdere lagen tegelijk raken: coaching hielp bijvoorbeeld pas echt als ook de teamdynamiek werd aangepakt en de leidinggevende meer ruimte kreeg.

Fabel 2: “Het ligt aan die ene rotte appel”

Klinkt overzichtelijk: als we de ‘foute collega’ wegsturen, is het probleem opgelost en kan de organisatie weer door. Maar onderzoek laat zien dat sociale onveiligheid zelden een kwestie is van één rotte appel (Van Raalte et al., 2023). Het gaat om hoe een team of organisatie functioneert als geheel. Wie zich alleen richt op de dader, pakt niet de context aan waarin het gedrag kon ontstaan (Laagland & Ellemers, 2024). Gedrag ontspoort niet alleen door wat iemand doet, maar ook door wat anderen nalaten.

Fabel 3: “Sociale veiligheid is gewoon weer de volgende hype”

Eerst was het werkgeluk, toen diversiteit en inclusie en nu sociale veiligheid. Begrijpelijk dat dit soms weerstand oproept. Maar sociale veiligheid ís geen extra thema, het is een kernproces van de organisatie. In een sociaal veilige werkomgeving durven mensen fouten te maken, van elkaar te leren en nieuwe ideeën te verkennen (Savela & Ellemers, 2024). Juist dat bevordert samenwerking, innovatie en duurzame prestaties.

Fabel 4: “Je mag tegenwoordig ook niks meer zeggen”

Een veelgehoorde klacht, maar het tegendeel is waar. In een sociaal veilige werkomgeving is er juist meer ruimte voor verschil, kritiek en ongemakkelijke gesprekken. Het gaat er niet om of jij nog iets mag zeggen, maar of anderen ook iets durven zeggen. Of je feedback kunt ontvangen. Of mensen zonder macht of vaste aanstelling hun stem laten horen. Sociale veiligheid betekent dus niet je woorden inhouden, maar ruimte maken zodat ook anderen aan het woord komen.

Fabel 5: “Het is nu toch klaar?”

Een tuin kan nog zo mooi zijn aangelegd: zonder onderhoud komt het onkruid terug. Sociale veiligheid werkt net zo. Een training, rapport of meldpunt voelt soms als afronding, maar er is geen eindpunt en geen checklist. Het vraagt blijvend onderhoud: collega’s aanspreken, ruimte maken voor ongemakkelijke gesprekken, risico’s signaleren. Vaak gebeurt dat onzichtbaar, achter de schermen, maar juist dat werk houdt de omgeving veilig.

Er is geen quick fix, maar wel een weg vooruit

Wat deze fabels gemeen hebben? Ze maken sociale veiligheid tot iets kleins en behapbaars. Alsof het genoeg is om individuen te trainen, een dader te vervangen of beleid op te stellen. Maar een gezonde tuin ontstaat alleen als de grond vruchtbaar is en de planten samen een ecosysteem vormen. Zo werkt het ook met sociale veiligheid: het gaat om de samenhang tussen hoe we met elkaar omgaan, hoe we ons werk organiseren en hoe we gedrag (bij)sturen.

Zelf aan de slag?

Ben je leidinggevende en wil je werken aan een veilige werkomgeving voor je team? Meld je aan voor de cursus Sociale veiligheid voor leidinggevenden.

Met inzichten uit wetenschappelijk onderzoek en praktische tools leer je risico’s te herkennen, veiligheid te versterken en lastige situaties effectief aan te pakken. Je werkt aan je eigen casussen en krijgt begeleiding bij het toepassen van nieuwe strategieën in jouw team.

De cursus start op 3 maart 2026.