Van vastlopen naar vernieuwing: wat Design Thinking écht toevoegt aan je werk
Veel organisaties willen innovatie. Maar zodra het spannend wordt, grijpen we terug op wat we al kennen. Vergaderingen. PowerPoints. Beleidsnota’s. Wat als we het fundamenteel anders aanpakken?
Design Thinking is geen brainstormtruc of post-itmethode. Het is een systematische, mensgerichte manier om complexe problemen op te lossen. De cursus Design Thinking: doorgronden en toepassen aan de Universiteit Utrecht biedt professionals uit allerlei sectoren handvatten om anders te kijken, te denken én te werken.
In dit artikel lees je wat Design Thinking precies inhoudt, waarom het zo krachtig is, en hoe het de praktijk van onder meer het COA beïnvloedde.
Wat is Design Thinking?
Design Thinking is een iteratieve aanpak waarin je complexe problemen oplost door steeds opnieuw te leren van je gebruikers. De methode kent vijf fasen:
- Empathize – leer je doelgroep echt begrijpen, via interviews, observaties en gesprekken.
- Define – stel een scherpe probleemdefinitie op, op basis van je inzichten.
- Ideate – genereer zoveel mogelijk ideeën, zonder oordeel, vanuit meerdere perspectieven.
- Prototype – maak een tastbare, simpele versie van een idee.
- Test – probeer het prototype uit met echte gebruikers, en leer van hun feedback.
Belangrijk: deze fasen zijn geen checklist. Je beweegt voortdurend terug en vooruit — net zolang tot het werkt.
“Het proces dwingt je om je aannames los te laten en eerst echt te begrijpen waar het probleem zit. Pas dan ga je bouwen.”
Marnix Renkema, kaderdocent Landstede Groep
Case: hoe het COA Design Thinking inzette voor asielzoekers
Sarah Pennington de Jongh is projectleider bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Ze volgde de cursus en bracht de methode direct in de praktijk bij een complex vraagstuk: hoe kunnen asielzoekers en statushouders beter geïnformeerd worden over betaald werk in Nederland?
Empathize & Define
Ze begon met gesprekken: met asielzoekers zelf, met collega’s in het veld, met beleidsmakers. Niet om meteen tot een oplossing te komen, maar om te luisteren. “Door goed te luisteren konden we het échte probleem formuleren: veel asielzoekers voelen zich niet gehoord, en bestaande informatie sluit niet aan op hun beleving.”
Gaandeweg werd ook duidelijk dat het idee van één generieke oplossing niet zou werken. De doelgroep bleek enorm divers in onder andere taalvaardigheid, opleidingsniveau en digitale geletterdheid.
“Die realisatie was misschien wel de belangrijkste uitkomst. We konden het probleem niet oplossen met één perfect product — maar wel met beter inzicht en meerdere oplossingsrichtingen.”
Ideate & Prototype
Er volgden drie brainstorms met bewoners van het azc, beleidsmakers en collega’s. Iedereen moest ideeën tekenen — ook onrealistische, ‘magische’ of ‘illegale’. Daardoor ontstond ruimte voor creativiteit.
“Collega’s bloeiden op. Ze kregen ruimte om buiten de gebaande paden te denken. En ikzelf durfde sneller een oplossing uit te proberen in plaats van eindeloos plannen te maken.”
Test
Een van de ideeën werd uitgewerkt tot een visuele, meertalige werkkaart. Die werd getest met bewoners — en leverde waardevolle feedback op. “De reacties waren positief. Niet omdat het idee perfect was, maar omdat mensen voelden dat er naar hen geluisterd werd.”
Waarom Design Thinking werkt
Wat de methode krachtig maakt, is het uitgangspunt van radicale empathie. In plaats van oplossingen te verzinnen vanuit beleid of aannames, begin je bij de mens achter het probleem — en keer je daar telkens naar terug.
Het gevolg? Oplossingen die niet alleen creatiever, maar ook relevanter en duurzamer zijn.
“Ik betrek studenten nu structureel bij mijn onderwijsontwerp. Niet als ‘toetsgroep’, maar als mede-ontwerpers.”
Tamara Raaijmakers, programmamanager Centrum Werk Gezondheid
Dit sluit aan bij bevindingen uit de wetenschappelijke literatuur. Zo stellen Glen et al. (2014) dat Design Thinking een unieke combinatie biedt van analytisch én intuïtief denken, die juist in complexe vraagstukken ruimte schept voor zowel verbeelding als besluitvorming.
Verandering in denken én doen
Deelnemers aan de cursus geven aan dat Design Thinking niet alleen hun aanpak, maar ook hun manier van werken fundamenteel verandert:
- Ze stellen scherpere vragen en nemen meer tijd om het probleem écht te begrijpen.
- Ze durven sneller te experimenteren — ook met onaffe ideeën.
- Ze betrekken gebruikers en collega’s actief bij hun denkproces.
- Ze brengen energie en beweging in teams die eerder vastliepen.
“Onze individuele denkwijze is nu een gezamenlijke denkwijze geworden. Dat geeft richting én vertrouwen. ”
Cultuurcoaches Sylvia, Monique en Mariska van BindkrachtVHL
Geen pasklare antwoorden — wél meer inzicht
Toch is Design Thinking niet altijd makkelijk. Het vraagt om het loslaten van controle, van lineaire plannen en bekende structuren. Dat kan spannend zijn — en soms frustrerend.
“Het blijft een uitdaging om mijn eigen bias te herkennen en los te laten. Maar de opbrengst rechtvaardigt dat.” – Marnix Renkema
De cursus leert je dus geen trucje, maar een nieuw denkkader. Oplossingen zijn niet gegarandeerd — meer inzicht wél. En precies dat is vaak de sleutel tot échte vernieuwing.
Een solide methode voor complexe vragen
Wat deze cursus uniek maakt, is de combinatie van academische diepgang en praktische toepassing. Je leert niet alleen hoe je Design Thinking gebruikt, maar ook waarom het werkt — onderbouwd met theorieën uit onder meer psychologie, ontwerpwetenschap en systeemdenken.
“Het is niet zomaar een brainstormtraining. Je leert denken in systemen, relaties en mogelijkheden. ”
Marnix Renkema
Ben jij klaar voor een andere manier van werken?
Of je nu werkt in beleid, onderwijs, zorg, cultuur of het bedrijfsleven: Design Thinking geeft je de tools én het vertrouwen om complexiteit met nieuwsgierigheid en creativiteit te benaderen.
De cursus Design Thinking: doorgronden en toepassen van de Universiteit Utrecht helpt je daarbij – met begeleiding van ervaren docenten, een diverse groep mededeelnemers en opdrachten die je meteen in je eigen praktijk toepast.